Orgel

In december 2011 is het kerkgebouw van de Hersteld Hervormde Gemeente te Putten e.o. in gebruik genomen. Tegelijkertijd met de bouw werd het Steinmann-orgel, afkomstig uit Gelsenkirche (Duitsland) geplaatst. De overplaatsing werd onder leiding van de orgelbouwer Ben van der Weerd uit Lunteren door vrijwilligers uit de gemeente uitgevoerd.
Vanwege de scherpe neo-barokke klank van het orgel zijn diverse intonaties en dispositiewijzigingen doorgevoerd waardoor het orgel een warm en een grondtonige klank heeft gekregen. Deze werkzaamheden zijn vanaf het jaar 2012 tot en met 2016 en in 2022 uitgevoerd door de orgelrestaurateur Fokke Rinke Feenstra uit Grootegast. Tegelijkertijd is in het front het lofwerk van de tussenvelden aangepast waardoor de voornaamheid van het orgel nog beter tot zijn recht komt.

Vanaf het jaar 2017 worden tijdens de zomermaanden orgelconcerten op het Steinmann-orgel georganiseerd. Deze concerten zijn gratis te bezoeken. Bij de uitgang wordt een collecte gehouden.

Geen zin om te scrollen? Ga nu gelijk naar:

Historie

Het orgel is in 1969 door de gebroeders Steinmann, orgelbouwers te Vlotho, Duitsland gebouwd en oorspronkelijk geplaatst in de Aufstehungskirche te Gelsenkirchen-Neustadt. Gustav Steinmann begon in 1910 in Vlotho een eigen onderneming en bouwde daar de eerste twee orgels. Het bedrijf bestaat nog steeds en door opeenvolgende generaties zijn honderden orgels gebouwd in Noord-Duitsland, maar ook o.a. in Nederland, Zuid-Afrika, Zwitserland, USA en Hongarije. Op 11 maart 1969 werd het orgel in gebruik genomen. De Aufstehungskirche werd gebouwd in 1912 naar ontwerp van de gerenommeerde architect E.A. Fritsche, die talrijke kerken in het Ruhrgebied in een zeer herkenbare stijl (Jugendstil) gebouwd heeft. De secularisatie en de toestroom van immigranten zijn er de oorzaak van dat in het Ruhrgebied kerken moeten worden gesloten en afgestoten. Hieronder viel ook de Aufstehungskirche.
Het orgel heeft van oorsprong twee klavieren en 25 registers en 1756 sprekende pijpen, waarvan de grootste 3,73 meter en de kleinste 1 centimeter meet. Het speeltractuur is mechanisch en het registertractuur is elektrisch. ln 1999 onderging het orgel een grondige renovatie, uitgevoerd door de firma Schuke (Berlijn en Essen).

Ben van der Weerd, orgelbouwer in Lunteren, coördineerde de overplaatsing van het instrument. Mede door inschakeling van vrijwilligers kwamen de totale kosten ongeveer op een derde van wat een vergelijkbaar nieuw instrument moest kosten.

Omdat de bestaande kas in de Aufstehungskirche was niet te gebruiken voor het kerkgebouw, werd besloten om een nieuwe orgelkas te maken door de firma Ter Maaten uit Kootwijkerbroek waarbij de orgelkas van de Hervormde Kerk in Ooltgensplaat als inspiratiebron diende voor het huidige model. De nieuwe kas heeft een klassieke uitstraling. Vanwege deze prachtige stijlvolle opbouw van de kassen van Hoofd- en Rugwerk straalt het orgel een rustig en voornaam karakter uit. De prachtige vergulde versieringen in houtsnijwerk onder en boven de pijpenvelden verhogen niet in geringe mate de schoonheid van het orgelfront. Bij de bovenste versiering van de tussenvelden Rugwerk is op de opengeslagen Bijbel de tekstaanduiding Psalm 42 vers 2 weergegeven dat verwijst naar het kerkzegel van deze gemeente: “Gelijk een hert schreeuwt naar de waterstromen, alzo schreeuwt mijn ziel tot U, o God”. De handsnijwerkzaamheden van de tussenvelden Hoofdkas en Rugwerk zijn uitgevoerd door de Jan Peter van Eerde.

De nieuwe frontpijpen zijn gemaakt door de fa. Stinkens Orgelpijpenmakers B.V. te Zeist. Het is een wens om ooit een bovenwerk in het orgel te plaatsen; het derde klavier hiervoor is al aangebracht en in de orgelkas is een zelfstandige stellage aanwezig waarop het bovenwerk geplaats kan worden.
Op 17 december 2011, bij de ingebruikname van het kerkgebouw Hersteld Hervormde Kerk in Putten, heeft het orgel voor het eerst de gemeente begeleid.

Het Steinmann-orgel was oorspronkelijk een representant van een neobarok orgel. De mensuren van  neobarokke orgels zijn in die tijd vaak veel enger dan de mensuren van de echte barokorgels. Vanaf 2012 tot en met 2016 heeft het bedrijf F.R. Feenstra Orgelrestauratie uit Grootegast diverse intonaties (door Luuk Sikkema) en dispositiewijzigingen doorgevoerd waardoor het orgel een voller, warmer en een meer grondtonige klank heeft gekregen.

De volgende aanpassingen zijn uitgevoerd:

Hoofdwerk:
– De Trompet 8’ is verplaatst naar het pedaal. De huidige trompet is afkomstig uit het Eerdman-orgel van de vrijgemaakte kerk te Niezijl (kerkelijke ruimte van Sietze de Vries).
– Het pijpwerk van de Mixture 4-5 fach is gedeeltelijk opgeschoven. De huidige samenstelling is gebaseerd op het Van Vulpen uit 1989 van de vrijgemaakte kerk te Zuidhorn.
– De Pommer 16’ is opgesneden naar Bourdon 16’.
– Een magneet tremulant geplaatst van de firma Laukhuff.

Rugwerk:
– De Quintadena 8 ‘ is 4 halve tonen opgeschoven.
– De Aliquot 2 fach is vervangen door een Cornett 2 fach. Het pijpwerk van de Cornett 2 fach is afkomstig van de Rauchbass 4 fach pedaal.
– Het pijpwerk van de Scherp 3 fach is opgeschoven naar een Mixture 3 fach.
– De Kromhorn 8 ‘ is verkocht aan de St.-Antonius-Kirche (Sebastian Gerke) te Sundern-Allendorf (Duitsland) en is vervangen door een Klarinette 8’ van “spotted metal”. De Klarinette is rond 1880 vervaardigd. De bouwer is onbekend.
– De Sifflote 1’ is opgeschoven naar Quint 1 1/3.

Pedaal
– De firma Stinkens te Zeist heeft in de frontpijpen van het Hoofdwerk stem-inrichtingen aangebracht en dient als een Prestant 16’. De Prestant 16’ is aangesloten op de lade van de Fagot 16’ die verkocht is aan een kerkelijke gemeente te Brasov (Roemenië – Laslo Bors)
– De Nachthorn 2’ is overgeplaatst naar het Eerdman-orgel van de vrijgemaakte kerk te Niezijl (kerkelijke ruimte van Sietze de Vries). Op deze lade is de oorspronkelijke Trompet 8’ van het Hoofdwerk geplaatst
– Op de lade van de Rauchsbass 4 fach is een Pausanne 16’ uit ongeveer1930 van de firma John Compton geplaatst.

Alle registers van het orgel zijn opnieuw geïntoneerd en waar nodig is het pijpwerk opgeschoven voor een bredere en diepere klank.

Dispositie

Het geheel van registers, speelhulpen, manualen en technische details van een orgel.

Oorspronkelijke dispositie

Hoofdwerk
1. Pommer 16`
2. Prinzipal 8`
3. Rohrflote 8`
4. Oktave 4`
5. Gemshorn 4`
6. Sesquialtera 2 fach
7. Oktave 2`
8. Mixtur 4-5 fach
9. Trompete 8

Rugwerk
10. Holzgedackt 8`
11. Quintadena 8`
12. Prinzipal 4`
13. Rohrflote 4`
14. Waldflote 2`
15. Aliquot 2 fach – vacant
16. Sifflote 1`
17. Scharf 3 fach
18. Krummhorn 8`
19. Tremulant (regelbaar)

Pedaal
20. Subass 16`
21. Prinzipal 8`
22. Gedecktpommer 8`
23. Oktave 4`
24. Nachthorn 2`
25. Rauschbass 4 fach
26. Fagott 16`

Technische beschrijving
Klavierkoppeling RW/HW
Pedaalkoppel aan Hoofdwerk en Rugwerk
Manuaalomvang C – g3
Pedaalomvang C – g1
Windvoorziening 1 magazijnbalg
Winddruk 78 mm Wk
Toonhoogte a1= 440 HZ
Temperatuur evenredig zwevend

Huidige dispositie

Hoofdwerk
1. Bourdon 16`
2. Prinzipal 8`
3. Rohrflote 8`
4. Oktave 4`
5. Gemshorn 4`
6. Sesquialtera 2 fach
7. Oktave 2`
8. Mixtur 4-5 fach
9. Trompete 8’
10. Tremulant

Rugwerk
11. Holzgedackt 8`
12. Quintadena 8`
13. Prinzipal 4`
14. Rohrflote 4`
15. Waldflote 2`
16. Cornettt 2 fach (g0-g3)
17. Quinte 1 1/3`
18. Mixtur 3 fach
19. Klarinette 8`
20. Tremulant (regelbaar)

Pedaal
21. Prinzipal 16’
22. Subbass 16`
23. Prinzipal 8`
24. Gedeckt 8`
25. Oktave 4`
26. Posaune 16`
27. Trompete 8’

Technische beschrijving
Klavierkoppeling RW/HW
Pedaalkoppel aan Hoofdwerk en Rugwerk
Manuaalomvang C – g3
Pedaalomvang C – g1
Windvoorziening 1 magazijnbalg
Winddruk 84 mm Wk
Toonhoogte a1= 440 HZ
Temperatuur evenredig zwevend

Zomerserie orgelconcerten

op de zaterdagavond.

De onderstaande organisten zijn in het jaar 2024 uitgenodigd. De rode draad in de zomerserie is een opname van een orgelwerk van een Nederlandse componist uit de 19e eeuw.

Bachconcert
13  januari – Sander van den Houten (organist van Lutherse kerk te Den Haag en van ‘De Burgwal’ en Broederkerk te Kampen) en Cappella Campen o.l.v. Ab Weegenaar

Zomerserie
13 juli – Adriaan Hoek (organist van Marekerk te Leiden en stadsorganist te Rotterdam) en Quirine Scheffers (viool)
20 juli – Leendert Verduijn (organist van Sint Maartenskerk te Zaltbommel en Hervormde Gemeente te Oudewater-Hekendorp)
27 juli – Gerben Budding (organist van St. Janskerk te Gouda )
3 augustus – Francesca Ajossa (organist van de Hervormde Kerk te ‘t Woudt)
10 augustus – Arjen Leistra (organist van Grote Kerk, de Havenkerk en het Stedelijk Museum te Schiedam)

Locatie: Hersteld Hervormde Kerk, Henslare 2, 3882 PK Putten
Aanvangstijd: 20.00 uur

Orgelconcert archief

Kies een jaar om de voorgaande jaren te bekijken.